De voordelen en nadelen van kernenergie
Kernenergie: ja of nee?
Willen we de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen flink terugdringen, dan hebben we duurzame energiebronnen nodig. Zonnepanelen en windmolens zijn al een vertrouwd beeld geworden, steeds meer huizen hebben een warmtepomp en ook waterstof lijkt een belangrijke rol te gaan spelen. Er is één schone, klimaatneutrale techniek die opvallend weinig aandacht krijgt: kernenergie. Overal in Europa staan kerncentrales die al tientallen jaren elektriciteit leveren. Dag in dag uit. Tegelijkertijd is kernenergie altijd onderwerp van discussie. Maar zijn er nu echt zoveel bezwaren tegen in te brengen? Of laten we emoties en angst zwaarder wegen dan de feiten? Dit artikel geeft een overzicht van de voordelen en de nadelen van kernenergie.
Kernenergie: goed idee
Kernenergie levert vrijwel geen CO2-uitstoot op
In een kerncentrale ontstaat bij het opwekken van warmte voor het produceren van elektriciteit geen CO2. In dat opzicht is kernenergie dus veel klimaatvriendelijker dan aardgas, aardolie of steenkool. Maar het is niet zo dat kernenergie helemáál geen CO2-uitstoot oplevert. De bouw van een centrale en het vervoer van het uranium is (voorlopig) niet CO2-neutraal mogelijk. Overigens geldt dat ook voor de bouw van windmolens en het produceren en plaatsen van zonnepanelen.
Kernenergie is goedkoop
Het proces waarmee kernenergie wordt geproduceerd is op zichzelf betrekkelijk goedkoop. De kosten per kWh liggen op dit moment nog vele malen lager dan bij zonne-energie en windenergie. Ook de grondstof die nodig is voor een kerncentrale, uranium, is niet duur.
De voorraad uranium is groot
De hoeveelheid beschikbare zonne-energie en windenergie is onbeperkt. Dat geldt voor kernenergie niet. Uranium is een natuurlijke grondstof en ook die is een keer op. Dat is overigens geen probleem voor de korte termijn; als we in het huidige tempo uranium blijven gebruiken, kunnen we nog zo’n 130 jaar vooruit (bron: Milieu Centraal). De voorraden olie en gas zijn waarschijnlijk al veel eerder uitgeput.
Kernenergie maakt ons minder afhankelijk
Fossiele brandstoffen als aardolie, aardgas en steenkool komen voor een belangrijk deel uit het buitenland. Dat betekent dat we afhankelijk zijn van de politieke en economische ontwikkelingen in andere landen. Door de oorlog in Oekraïne weten we inmiddels wat het betekent om afhankelijk te zijn van Russisch gas. Kernenergie kunnen we helemaal zelf produceren, zonder dat we rekening moeten houden met wat er in het buitenland gebeurt. Uranium is namelijk overal ter wereld te vinden, in de bodem en in het water.
De risico's zijn klein
In de kerncentrale van Tsjernobyl, in de toenmalige Sovjet-Unie, vonden in 1986 een explosie en een brand plaats. De gevolgen waren ernstig. Er vielen veel doden en een radioactieve wolk trok over grote delen van Europa. Sindsdien zijn de bouwvoorschriften en veiligheidsmaatregelen rond kerncentrales veel strenger geworden. Kerncentrales worden over het algemeen zo gebouwd dat ze bestand zijn tegen natuurrampen, zoals aardbevingen en overstromingen. Toch zijn ongelukken niet uitgesloten. In 2011 werd de kerncentrale in het Japanse Fukushima getroffen door een aardbeving en een tsunami. Naar aanleiding daarvan is bij alle Europese kerncentrales de veiligheid onder extreme omstandigheden getest. De centrale in Borssele heeft die test goed doorstaan. Omdat de gevolgen van fouten en ongelukken groot kunnen zijn, staan kerncentrales ook onder normale omstandigheden onder streng toezicht. In Nederland controleert de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming de procedures rond kernenergie, internationaal doet het Internationaal Atoomenergie Agentschap dat.
Kernenergie is betrouwbaar
Zon en wind zijn krachtige energiebronnen, maar ze leveren niet altijd wat we nodig hebben. Bovendien is het moeilijk om de energie van zon en wind op een rendabele manier op te slaan. De leveringsbetrouwbaarheid is bij een kerncentrale veel groter. De centrale kan voortdurend energie produceren. Dag en nacht, onder alle weersomstandigheden. Kernenergie is leverbaar wanneer er behoefte aan is. Ook als we erin slagen op de lange termijn het overgrote deel van onze energie te halen uit wind en zon, zouden kerncentrales een oplossing kunnen zijn voor het laatste, relatief kleine deel van de energievoorziening.
Kernenergie: niet doen!
Kerncentrales zijn duur
De bouw van een kerncentrale is een kostbare zaak. Daar komt bij dat de kerncentrale uiteindelijk ook weer een keer moet worden afgebroken en ook dat is veel duurder dan het slopen van een 'gewone' elektriciteitscentrale. Ook het veilig opslaan van het kernafval is een flinke kostenpost.
De gevolgen van een ongeluk zijn langdurig
Een ramp met een kerncentrale is niet te vergelijken met een ongeluk in een olieraffinaderij of een mijn. Dat komt vooral door de mogelijke nasleep van een eventuele kernramp. Radioactieve straling blijft honderden of zelfs duizenden jaren bestaan. Het is daardoor in theorie mogelijk dat de gevolgen van een groot ongeluk met een kerncentrale nog generaties lang doorwerken.
Kernenergie heeft ook andere risico's
De technologie die nodig is om kernenergie te produceren, is ook te gebruiken voor het maken van kernwapens. Het is niet uit te sluiten dat landen of groeperingen hun nucleaire kennis zullen misbruiken. Ook in oorlogssituaties kunnen kerncentrales voor extra gevaar zorgen. De oorlog tussen Rusland en Oekraïne heeft de zorgen over de veiligheid van kerncentrales opnieuw actueel gemaakt.
Kernafval is gevaarlijk
Na het splijten van uraniumatomen blijft splijtstof over. Een groot deel daarvan wordt hergebruikt in opwerkingsfabrieken. Voor het materiaal dat daarna overblijft, is geen nuttige toepassing. Het afval is hoogradioactief en dat betekent dat de straling gevaarlijk kan zijn voor het milieu en voor de gezondheid van mensen. Ook bij de sloop van een kerncentrale ontstaat kernafval, in de vorm van radioactief bouwmateriaal. Jarenlang hebben diverse landen hun kernafval, verpakt in vaten, in de oceaan gedumpt. Sinds 1982 gebeurt dat niet meer, maar wat er wel met het afval moet gebeuren, is nog niet duidelijk. Het kernafval wordt nu op verschillende plaatsen bewaard. Experts werken aan een definitieve oplossing voor het nucleaire afval, maar die is nog niet gevonden.
Kernenergie is geen oplossing voor de korte termijn
Volgens het Klimaatakkoord moeten we de CO2-uitstoot vóór 2030 al met 49% verlagen. Een keuze voor méér kernenergie kan daar geen bijdrage aan leveren, want de bouw van een nieuwe kerncentrale duurt minimaal tien jaar. Het huidige Klimaatakkoord is erop gericht in 2050 een CO2-neutrale energievoorziening te hebben. Bij het realiseren van die doelstelling zouden nieuwe kerncentrales wel een rol kunnen spelen.
Wat gebeurt er in een kerncentrale?
De meeste stroom in Nederland wordt geproduceerd in elektriciteitscentrales. In zo'n centrale wordt water verhit. De stoom die daardoor ontstaat wordt via een turbine omgezet in elektriciteit. Dat gebeurt ook in een kerncentrale, maar hier bestaat de brandstof om het water te verwarmen niet uit gas, steenkool of olie. In plaats daarvan gebruikt de centrale uranium, een metaal dat van nature voorkomt in de bodem en in het water. Bij het splijten van de atoomkern van uranium komt een grote hoeveelheid energie vrij, waarmee het water in de centrale wordt verwarmd.
Hoe groot is het belang van kernenergie?
Wereldwijd zorgen kerncentrales voor ongeveer 2% van de totale energieproductie. In Nederland hebben we één kerncentrale, in Borssele. (De reactor in Petten produceert alleen medische isotopen en géén elektriciteit.) De centrale in Borssele produceert genoeg om ruim een miljoen huishoudens dagelijks van elektriciteit te voorzien. Wetenschappers en politici brengen kernenergie weer regelmatig onder de aandacht. Het kabinet zou op termijn twee nieuwe kerncentrales in ons land willen bouwen, maar concrete plannen zijn er nog niet. Nederland importeert ook elektriciteit uit het buitenland -onder meer uit Frankrijk- en een deel daarvan is geproduceerd in kerncentrales. Over het aandeel van kernenergie in onze totale energiebehoefte lopen de cijfers uiteen. De Rijksoverheid houdt het erop dat ongeveer 10% van de elektriciteit die we in Nederland gebruiken afkomstig is uit kerncentrales.
Wat is kernfusie?
Eén van de alternatieve manieren om kernenergie op te wekken is kernfusie. Daarbij worden de atoomkernen niet gesplitst, maar juist met elkaar versmolten. Ook bij dat proces komt veel energie vrij. Kernfusie heeft twee grote voordelen: er is geen afvalprobleem en er is geen uranium voor nodig. Met kernfusie hebben we nog betrekkelijk weinig ervaring. Het zal dan ook niet binnen enkele jaren een grote rol gaan spelen in de energietransitie. Toch is het goed mogelijk dat kernfusie op langere termijn belangrijk wordt voor onze energievoorziening.
Hoe groot is het belang van kernenergie?
Wereldwijd zorgen kerncentrales voor ongeveer 2% van de totale energieproductie. In Nederland hebben we één kerncentrale, in Borssele. Daarnaast is er een kernreactor in Petten, maar die produceert alleen medische isotopen en géén elektriciteit. In 2023 is een vergunning afgegeven voor de bouw van een nieuwe reactor in Petten. Ook die is alleen bedoeld voor medische doeleinden.
De productie van de kerncentrale in Borssele is voldoende om ruim een miljoen huishoudens dagelijks van elektriciteit te voorzien. Wetenschappers en politici brengen kernenergie weer regelmatig onder de aandacht. Diverse politieke partijen willen op termijn nieuwe kerncentrales bouwen, maar concrete plannen zijn er nog niet. Nederland importeert ook elektriciteit uit het buitenland -onder meer uit Frankrijk- en een deel daarvan is geproduceerd in kerncentrales. Over het aandeel van kernenergie in onze totale energiebehoefte lopen de cijfers uiteen. De Rijksoverheid houdt het erop dat ongeveer 10% van de elektriciteit die we in Nederland gebruiken afkomstig is uit kerncentrales.
Poll