Een energiezuinige woning: Johan doet het zélf!

Johan Wolfrat

Johan Wolfrat is teammanager bij Feenstra. Een deel van zijn team houdt zich specifiek bezig met verduurzaming. ‘Techniek is mijn hobby’, zegt Johan. Dat kwam goed uit. Ruim een jaar lang kon Johan zich uitleven bij het energiezuinig maken van zijn eigen woning. Dat leverde hem niet alleen een prachtige woning en een lager gasverbruik op, maar óók de nodige kennis. Die kennis gebruikt hij dagelijks in de adviezen aan zijn klanten. Johan had ook vóór de verbouwing van zijn huis al verstand van zaken, maar inmiddels weet hij als geen ander wat de impact is van het verduurzamen van een woning.

Een energierekening van € 250,- per maand

Samen met mijn vriendin Nynke kocht ik in 2017 een twee-onder-een-kapwoning in Drachten. Een huis op een mooie plek met bijna 500 vierkante meter eigen grond. We vielen voor de woning zelf, voor de ruimte en de locatie, maar het energieverbruik was een minpunt. Het huis dateert uit 1980. In die tijd zijn al wat woningen gebouwd die aardig geïsoleerd zijn, maar dat gold niet voor dit huis. We hadden een Energielabel C en dat betekende voor ons een maandelijkse energierekening van € 250,-. Voor een gezin van vier personen is dat een fors bedrag. En dan hadden we het niet eens héél comfortabel. In de winter zat ik regelmatig te klappertanden. Het tochtte en zowel vanuit de gang als door de buitenmuren kwam altijd veel kou naar binnen.

Verhuizen of verduurzamen

Zo’n anderhalf jaar geleden hebben we serieus overwogen om te gaan verhuizen. We wilden een huis dat beter voorbereid was op een duurzame toekomst. Maar uiteindelijk kruipt het bloed waar het niet gaan kan. In mijn werk gaat het regelmatig over de energietransitie: wat komt er allemaal op ons af en hoe nemen we onze klanten daar het beste in mee? Ik vond het daarom een uitdaging om dít huis duurzamer te maken. We wonen hier met veel plezier en ook dat is veel waard. Het was al snel duidelijk dat onze plannen veel geld zouden kosten, dus we zijn eerst maar eens met een hypotheekadviseur gaan praten.

Een duurzaam huis tegen dezelfde maandlasten

Ook in het noorden van Nederland is de gemiddelde woningprijs de laatste jaren fors gestegen. Dat bleek wel uit de taxatie. De waarde van ons huis bleek ruim voldoende voor een aanvullende hypotheek. Ik wilde vooral verduurzamen, maar Nynke had ook wat andere wensen, zoals een nieuwe badkamer en een nieuwe keuken. Het was onze bedoeling om de maandlasten voor de nieuwe hypotheek te compenseren met de besparing op de energiekosten. Het is nog te vroeg voor een definitieve berekening, maar het lijkt te gaan lukken. We hebben straks een modern, energiezuinig huis, terwijl de woonlasten min of meer gelijk zijn gebleven. Bovendien is de waarde van de woning door deze verbouwing natuurlijk nog verder gestegen.

Cv-ketel naar de garage

De cv-ketel hing op zolder, maar voor de hybride warmtepomp was dat niet de handigste plek. De koelleidingen zouden dan helemaal van de buiten-unit omhoog moeten naar de warmtepomp. Dat kan wel, maar de garage was dichterbij. Dus ben ik begonnen met het verplaatsen van de cv-ketel naar de garage. Dat betekende natuurlijk óók dat ik wat leidingwerk moest omleggen, maar dat doe ik graag. Uiteraard geldt dat niet voor iedereen. Laat je dit soort werk door een installateur uitvoeren, dan moet je rekening houden met wat extra kosten.

Temperatuur van de cv-ketel naar 40 graden

Het eerste dat ik toen heb gedaan, was de cv-ketel op 40 graden zetten. Een warmtepomp levert het water op die temperatuur aan het systeem. Ik was benieuwd wat er zou gebeuren als ik de bestaande radiatoren aan het werk zou zetten met water van 40 graden. Op de slaapkamers was het nog wel te doen, maar beneden kwamen de radiatoren duidelijk vermogen tekort. Daar moest dus iets gebeuren.

Vloerverwarming

We hadden op de benedenverdieping lage-temperatuurradiatoren kunnen plaatsen, maar die nemen meer ruimte in dan gewone radiatoren. Wij hebben daarom gekozen voor vloerverwarming. Ik heb door een bedrijf de sleuven in de betonvloer laten frezen en daarna heb ik zelf de vloerverwarming erin gelegd. Bij het werk aan de vloer kregen we te maken met de enige tegenvaller van de hele verbouwing. Toen ik de laminaatvloer ging verwijderen, bleek daaronder nóg een laminaatvloer te liggen. Dat betekende dus dubbel sloopwerk.

Isoleren

Met het isoleren van het huis ben ik op de zolder begonnen. Dat was geen ingewikkelde klus. Bij een bouwmarkt heb ik frames, isolatiemateriaal en gipsplaten gehaald en ik kon aan de slag. Dat betekende natuurlijk een flinke kostenbesparing. Daarna waren de spouwmuren en de vloer aan de beurt. Dat werk heb ik door een gespecialiseerd bedrijf laten doen. In de spouwmuren is onder hoge druk isolerend schuim gespoten. Vanuit de kruipruimte is onder de vloer een isolerende noppenfolie aangebracht plus een soort zeil tegen eventueel optrekkend vocht.

Garage

Onze garage zit vast aan de woning en ook daardoor kwam ’s winters veel kou naar binnen. Ook de garage heb ik daarom voorzien van isolatie (dak, vloer en spouwmuren) én vloerverwarming. Bovendien hebben we de oude, dunne, metalen kanteldeur vervangen door een modernere variant. Die is dikker is en houdt de warmte beter vast.

HR++-glas

Om het isolerend vermogen van het huis nog wat te vergroten, hebben we het bestaande dubbelglas laten vervangen door HR++-glas. We hebben getwijfeld over driedubbelglas, maar daarvoor zijn ook andere, grotere kozijnen nodig. Op dit moment hebben we ervan afgezien, maar voor de toekomst staat het nog wel op ons verduurzamingslijstje.

Zonnepanelen

Een hybride warmtepomp verbruikt nogal wat elektriciteit en die willen we graag zoveel mogelijk zelf, duurzaam produceren. Op het dak van ons huis konden we dertien zonnepanelen kwijt en die hebben mijn collega’s van Feenstra Zon eind 2020 geplaatst. Volgens onze berekeningen moeten de zonnepanelen op jaarbasis het stroomverbruik van de hybride warmtepomp kunnen dekken.

Hybride warmtepomp

Kort na de zonnepanelen is ook de hybride warmtepomp geplaatst. Voor het grootste deel van de warmte in huis hebben we nu dus geen aardgas meer nodig. Ik ben onlangs overgestapt naar Vattenfall als energieleverancier en via een app kan ik dagelijks zien hoeveel stroom en gas ik afneem. In de hele maand december hebben we maar 96 m3 aardgas verbruikt. Een hoopgevende start!

De warmtepomp en de meterkast

Vooral de wat oudere woningen hebben meestal nog een elektrische aansluiting met één fase (1x25A). Voor een hybride warmtepomp is een groepenkast met drie fasen (3x25A) nodig. Ook in onze woning heb ik de meterkast laten aanpassen.

Waterzijdig inregelen

Een besparingsmaatregel die vaak over het hoofd wordt gezien, is het waterzijdig inregelen van de verwarmingsinstallatie. Voor de vloerverwarming is dat niet nodig, maar voor de radiatoren op de bovenverdieping wel. In dat deel van het huis stroomt nu altijd de perfecte hoeveelheid water door de radiatoren en op de juiste temperatuur.

Slimme thermostaat

Bij het installeren van de hybride warmtepomp heb ik ook een slimme thermostaat laten plaatsen. Daarmee hebben we de temperatuur overal in huis eenvoudig onder controle.

Subsidie aanvragen

Ga je je eigen woning isoleren, dan kun je daar subsidie voor krijgen. De overheid betaalt mee aan vrijwel alle energiebesparende maatregelen die je in je huis kunt nemen. Helaas bedacht ik dat pas ná het isoleren van de zolder. Na de zolder ben ik de spouwmuren en de vloer gaan isoleren en daar was ik wél op tijd met de subsidieaanvraag. Ook voor de warmtepomp heb ik subsidie ontvangen. De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) is aan te vragen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Bij de aanschaf van zonnepanelen krijgt u van de Belastingdienst het btw-bedrag terug.

Een persoonlijk beleggingsadvies van Johan

Beleggen kan op veel verschillende manieren. Heb je de financiële ruimte of kun je voor energiebesparende maatregelen een aanvullende hypotheek afsluiten, dan zou mijn advies zeker zijn om te beleggen in de verduurzaming van je woning. Je krijgt meteen een gegarandeerd rendement in de vorm van een lagere energierekening.

Duurzaam en comfortabel wonen

Update: Johan geeft antwoord op vragen

Er was veel belangstelling voor de manier waarop Johan Wolfrat zijn woning duurzamer maakte. Zijn artikel leverde ook wat vragen van lezers op. Johan geeft er graag antwoord op:

Voldoet de ventilatie van de garage nog wel aan de eisen?
Jazeker. Ik heb niet alleen de cv-ketel naar mijn garage verplaatst, maar ook de ventilatiebox. Daardoor kan ik ook daar meer ventileren. Bovendien zijn de ramen vervangen door kozijnen met ventilatieroosters.

Is er bij het isoleren van de spouwmuren een 'koudebrug' ontstaan, met als gevolg vochtproblemen?
Goede vraag! Als er bouwafval of andere rommel in de spouw ligt, kan het isolatiemateriaal daar zijn werk niet doen. Dat kan inderdaad leiden tot vochtproblemen. De isolatie is aangebracht door een gespecialiseerd bedrijf. Vóór het isoleren is er een inspectie van de spouw uitgevoerd.

Het gasverbruik is afgenomen, maar hoe zit het met de elektriciteitsrekening?
Uiteraard gaan we méér stroom verbruiken. Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen hoeveel dat in een heel jaar is. In de maand december hebben we 889 kWh verbruikt. Ik verwacht dat de stroomkosten aan het einde van 2021 ongeveer gelijk zullen zijn aan het afgelopen jaar, dankzij de zonnepanelen. Als over een paar jaar de salderingsregeling wegvalt, ga ik zeker kijken naar manieren om de geproduceerde stroom op te slaan.

Kun je iets meer vertellen over de noppenfolie onder je vloer?
Ook de vloerisolatie is aangebracht door een gespecialiseerd bedrijf. De folie heeft een rc-waarde van 3,5.

Waarom gaat het steeds over de warmtepomp en niet over waterstof?
Waterstof is in de toekomst waarschijnlijk een prima alternatief voor aardgas. Het voordeel van een hybride warmtepomp is dat die op dezelfde manier blijft werken wanneer er straks geen aardgas, maar waterstof door de leidingen stroomt. Net zo zuinig en net zo comfortabel.