Hoe maak je een klushuis energiezuinig?
Bewonerservaring: Duurzame klushuizen in Haarlem
Gaan we in de toekomst onze huizen, kantoren en andere gebouwen energiezuinig maken? Of zelfs energieneutraal? Nee. Want waarom zouden we op de toekomst wachten? Overal in Nederland zijn woningeigenaren en ondernemers druk bezig hun huizen en bedrijfspanden duurzaam te maken. In deze serie artikelen leest u duurzame verhalen uit de praktijk. Over klushuizen, zeilscholen en villa's. Over warmtepompen, zonnepanelen en isolatie. Over mooie plannen en spectaculaire bezuinigingen. Over ingewikkelde regels en praktische hindernissen. Maar vooral over mensen met slimme ideeën, gezonde ambities en véél energie. De duurzame toekomst? Die is al begonnen!
In de Amsterdamsebuurt in Haarlem hebben 21 huizen het afgelopen jaar een duurzame metamorfose ondergaan. De zelfbouwvereniging CPO van A tot Z kreeg de mogelijkheid om van woningcorporatie Elan Wonen 21 huizen te kopen die van top tot teen gerenoveerd moesten worden. De vereniging kreeg daarvoor subsidie van de gemeente Haarlem en de provincie Noord-Holland, op voorwaarde dat het project zou leiden tot duurzame en energiezuinige woningen: van Energielabel G naar Energielabel A. Belangstellenden voor het project konden zich inschrijven, er werd geloot en uiteindelijk mochten 21 klussende kopers aan de slag.
Eérst isoleren
Bij de start van het project bleef van de woningen niet veel meer staan dan de buitenmuren. Dat gaf de toekomstige bewoners de mogelijkheid om het verduurzamen te beginnen met de buitenschil. Samen met GUBU Architecten keek CPO van A tot Z naar de best mogelijke manier om vloeren, dak en buitenmuren te isoleren.
Kiezen voor de beste installatie
Daarna richtte de vereniging zich op de installaties. Na veel adviezen besloten de klussers als collectief aan Feenstra te vragen om met oplossingen te komen voor energiezuinige en waar mogelijk gasloze installaties voor de 21 woningen. Begin 2018, toen de meeste eigenaren midden in het sloopwerk zaten, presenteerde Feenstra drie voorstellen voor de installaties. Daarmee kregen alle woningeigenaren de kans te kiezen voor een installatie die past bij hun persoonlijke toekomstplannen, ambities en budget.
"Wij zijn helemáál niet handig!"
Frank en Sandra woonden tot voor kort op een etage in Amsterdam van veertig vierkante meter. Het klusproject in Haarlem bood ze de mogelijkheid om die krappe woonruimte in te ruilen voor meer ruimte én meer duurzaamheid. Frank: "In de loop van vorig jaar zijn de leidingen in de vloer en de vloerverwarming aangelegd en de wanden gezet. Daarna hebben we zelf de elektra en de isolatie gedaan. Voor de afwerking hebben we waar nodig nog wat derden ingeschakeld, maar ook het grootste deel van dat werk hebben we zelf gedaan. Of wij handig zijn? Haha! Nee, integendeel! Maar al in het begin, bij het slopen, hebben we veel geleerd en in de loop van de maanden ging het steeds beter."
Installatie met toekomst
Frank en Sandra hebben in hun woning gekozen voor een installatie met toekomst. Ze beginnen met een boilervat waarop een ventilatie-luchtwarmtepomp (binnen) én een zonneboiler zijn aangesloten. Frank: "Het systeem heeft ook een gasbrander, om op de allerkoudste dagen van het jaar voor wat extra warmte te zorgen. Een hybride oplossing dus. Eigenlijk wilden we direct al volledig gasloos, maar die ambitie hebben we nog even uitgesteld. De boiler zit zo in elkaar dat we op termijn de gasmodule kunnen verwijderen en vervangen door een tweede, volwaardige warmtepomp, die we dan in de tuin plaatsen. We gaan ervan uit dat er tegen die tijd een warmtepomp is die niet of nauwelijks geluid maakt."
Luchtwarmtepomp en zonneboiler
Joyce en Bas maken ook deel uit van het zelfbouwcollectief en hopen dit voorjaar in hun eigenhandig gerenoveerde huis te gaan wonen. Zij hebben gekozen voor een luchtwarmtepomp buiten plus een zonneboiler . Bas: "Helemaal energieneutraal zullen we daarmee de komende jaren waarschijnlijk nog niet zijn, maar we komen een heel eind. Gedurende het traject en in de komende jaren laat ik experts de installatie nog toetsen om te kijken hoe we nóg duurzamer kunnen worden."
Milieu als belangrijkste drijfveer
Voor Joyce was de zorg voor het milieu de belangrijkste drijfveer om in een duurzaam huis te willen wonen. Samen met haar vriend Bas werd ze aanvankelijk uitgeloot, maar via de reservelijst kwamen ze alsnog in aanmerking voor één van de Haarlemse klushuizen. Bas zet zich als sociaal ondernemer in voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Bas: "Ik vond het een mooi idee om in aansluiting daarop ook in mijn privéleven een positieve bijdrage te leveren aan de toekomst van de samenleving, in de vorm van een kleinere voetafdruk."
Hoe financier je een duurzame woning?
Het financieren van een verbouwing voor het duurzaam maken van een woning, is een uitdaging op zichzelf. Bas: "We konden ons huis voor een relatief laag bedrag kopen, maar voor de renovatie zijn we nog eens ongeveer hetzelfde bedrag kwijt. Wij hebben een hypotheek kunnen krijgen die het aankoopbedrag dekt plus een flink stuk van de verbouwing. De hypotheek voor de verbouwing ontvangen we in de vorm van een bouwdepot." Voor de energiezuinige installatie hebben Joyce en Bas bij het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) een Duurzaamheidslening afgesloten. Bas: "Met die lening en wat spaarcentjes die Joyce en ik samen hadden, konden we de totale financiering rond maken."