Uw eigen elektriciteitscentrale?
Duurzaam verwarmen met warmtekrachtkoppeling (wkk)
Steeds meer mensen wekken zelf elektriciteit op. Meestal gebeurt dat met behulp van zonnepanelen, maar het kan ook anders. In een aantal wooncomplexen staat inmiddels een installatie voor warmtekrachtkoppeling. Zo’n ‘wkk’ produceert stroom, maar daarbij ontstaat ook warmte. Door die restwarmte te gebruiken voor verwarming en warm water, neemt de wkk het werk van de cv-ketel voor een groot deel over. De totale uitstoot van CO2 (door gas en elektriciteit samen) valt dan een stuk lager uit. De wkk levert nu nog meestal stroom en warmte voor een groot aantal woningen tegelijk. Als de techniek in de toekomst ook in een kleinere vorm beschikbaar is, zou de wkk ook interessant kunnen zijn voor individuele woningeigenaren.
Hoe werkt een wkk?
Een installatie voor warmte-krachtkoppeling (wkk) is een elektriciteitscentrale in het klein. Maar terwijl gewone elektriciteitscentrales hun restwarmte meestal ongebruikt laten, zet een wkk die warmte in om woningen of andere gebouwen te verwarmen. Een wkk heeft een verbrandingsmotor, die gas als brandstof gebruikt. Een warmtewisselaar vangt de warmte op die de motor produceert en geeft die warmte af aan het water van de centrale verwarming (cv). Voor bedrijven die tegelijkertijd elektriciteit en warmte nodig hebben, is een wkk heel interessant. De glastuinbouw maakt er al jarenlang veel gebruik van.
Van wkk naar mini-wkk
Speciaal voor appartementengebouwen en woonblokken is de mini-wkk bedacht. Die werkt op dezelfde manier, maar is kleiner dan de wkk voor industrieel en agrarisch gebruik en heeft ook minder vermogen. Feenstra heeft al op diverse plaatsen in Nederland mini-wkk’s geplaatst en werkt daarbij samen met Cheappower4U, dat een bijzondere innovatie aan de wkk heeft toegevoegd. Een stroomverdeler verdeelt de opgewekte elektriciteit over de aangesloten woningen. Ook hier wordt de restwarmte afgegeven aan de cv. De wkk kan met de restwarmte de woningen een groot deel van het jaar verwarmen. De cv-ketel hoeft nog maar een beperkt deel van het verwarmingsseizoen te worden ingezet.
In welke situaties is een wkk een duurzame keuze?
Bij een duurzaam verwarmingssysteem denken we al snel aan een warmtepomp. Houdt een huis voldoende warmte vast, dan is dat inderdaad een prima keuze. Helaas zijn lang niet alle huizen in Nederland geschikt voor een warmtepomp. Die verwarmt het huis namelijk met water op een relatief lage temperatuur. Dat betekent dat het in huis alleen lekker warm wordt als de isolatie in orde is en er bij voorkeur vloerverwarming aanwezig is. Met name oudere huizen en appartementen, waarin verwarmen met een warmtepomp zonder grote investeringen geen serieuze optie is, zijn met een wkk tóch een stuk duurzamer te maken. Een wkk wordt namelijk aangesloten op het traditionele, bestaande verwarmingssysteem. De wkk levert warmte op een hoogtemperatuur-niveau en kan daardoor op de bestaande binnenhuisinstallatie worden aangesloten. Radiatoren vervangen of een vloerverwarming aanleggen is dus niet nodig.
Een wkk is niet ‘gasloos’
Omdat een wkk in de meeste gevallen aardgas verbruikt, is de installatie niet CO2-neutraal. Toch kan een wkk een belangrijke stap zijn naar het verduurzamen van woningen. Meestal worden elektriciteit en warmte afzonderlijk opgewekt, in verschillende energiecentrales. Een gebouw stoot in die situatie globaal gezien veel meer CO2 uit dan wanneer een wkk stroom en warmte combineert. In de meeste gevallen neemt de CO2-uitstoot dankzij een wkk direct met 30% af. Mocht het in de toekomst mogelijk zijn om over te stappen op biogas (‘groen gas’), dan kan ook de CO2-uitstoot van een wkk tot nul worden teruggebracht.
De wkk levert financieel voordeel op
Meestal plaatst Feenstra in samenwerking met Cheappower4U mini-wkk’s in opdracht van woningcorporaties of Verenigingen van Eigenaren (VvE’s). Om het verduurzamen van woningen zo laagdrempelig mogelijk te maken, regelt Cheappower4U de volledige of gedeeltelijke financiering van die projecten. Ellen Jansen, directeur van Cheappower4U, vertelt wat de financiële voordelen van een wkk zijn: ‘In een bestaand woningcomplex krijgt de cv-ketel na het installeren van de wkk een ‘back-up’-functie. Alleen op momenten dat de wkk onvoldoende warmte levert, springt de cv-ketel nog bij. Het gasverbruik van de wkk en de cv-ketel samen is ongeveer vergelijkbaar met het verbruik van de ketel in de oude situatie. Maar de stroom die de wkk opwekt en via de stroomverdeler aan de woningen levert, is eigenlijk een gratis nevenproduct van het gasverbruik. Lokaal geproduceerde elektriciteit is namelijk vrijgesteld van energiebelasting en btw. De huurders van een corporatie zien op hun energierekening dus ongeveer hetzelfde gasverbruik terug, maar omdat ze met de wkk volledig in hun eigen elektriciteitsbehoefte voorzien, hebben ze geen kosten voor stroomverbruik meer.’
Wat doet de wkk voor het Energielabel?
De energieprestaties van een woning worden steeds belangrijker. Met name wanneer u een huis gaat huren, kopen of verkopen, is het Energielabel een belangrijke factor bij het bepalen van de waarde of het huurbedrag van een woning. Woningcorporaties hanteren het Energielabel niet alleen voor het bepalen van de huur, maar ook om vast te stellen of ze hun doelstellingen op het gebied van duurzaamheid realiseren. Met een wkk neemt het totale energieverbruik af, waardoor de aangesloten woningen een flinke ‘labelsprong’ maken. Uiteraard is dat gunstig voor de marktwaarde van de woning. Zowel voor VvE’s als voor corporaties is zo’n opwaardering een belangrijk argument om te kiezen voor een wkk.
Voordeel voor VvE en eigenaars
Voor VvE’s met een centrale cv-installatie heeft Feenstra-partner Cheappower4U een constructie bedacht waarbij de bewoners kunnen profiteren van de voordelen van een wkk, zonder zelf te investeren. Ellen Jansen: ‘Bij een VvE financieren wij de installatie vaak volledig. De leden van de VvE gaan samen de huur betalen voor de totale installatie (wkk + back-up-cv-ketel). Die huur wordt grotendeels betaald door de besparing op de elektriciteitskosten van de bestaande installatie. De maandelijkse kosten blijven voor de bewoners dus ongeveer gelijk. De VvE hoeft niet in de nieuwe installatie te investeren en houdt dus geld over. Daar komt bij dat de onderhoudskosten op de lange termijn minder onvoorspelbaar zijn, doordat Cheappower4U de technische risico’s op zich neemt. Met de middelen die vrijkomen kan de VvE bijvoorbeeld investeren in isolatie van gevels, dak en kozijnen. Zo worden de woningen nóg duurzamer.
Voordeel voor woningcorporatie en huurders
Voor een gunstiger Energielabel heeft het installeren van een wkk meer effect dan een nieuwe cv-ketel met een hoger rendement. De huurders van de woningcorporatie profiteren van lagere woonlasten, omdat de totale energiekosten veel lager uitvallen.
Ongebruikte stroom gaat terug naar het elektriciteitsnet
Wanneer er in het wooncomplex vraag naar warmte is, kan de elektriciteitsproductie van een wkk gedeeltelijk worden afgestemd op het werkelijke verbruik van elektriciteit in de woning(en). Daardoor komt het niet vaak voor dat de wkk elektriciteit ‘overhoudt’, zoals bijvoorbeeld met zonnepanelen wél vaak gebeurt. Zowel wkk’s als zonnepanelen kunnen overtollige stroom voorlopig nog tegen het volledige tarief terugleveren aan het elektriciteitsnet. Wanneer die salderingsregeling in de toekomst wordt afgebouwd, heeft de wkk in dat opzicht dus een voordeel ten opzichte van zonnepanelen.
Een wkk in mijn huis, kan dat?
Een mini-wkk is vooral rendabel als een flink aantal appartementen op de installatie is aangesloten. In de praktijk komt het erop neer dat minimaal veertig woningen stroom en warmte van een collectieve wkk moeten afnemen. Voor een individuele woningeigenaar is het daarom nog niet interessant om te investeren in een wkk. Maar dat zou in de toekomst kunnen veranderen. Feenstra onderzoekt momenteel de mogelijke inzet van nóg kleinere wkk’s. Zo’n installatie zou elektriciteit en restwarmte kunnen produceren voor één woning met een eigen cv-ketel. In technisch opzicht is zo’n kleinere wkk hetzelfde als de mini-wkk, die een heel appartementengebouw van stroom en warmte voorziet. Deze kleinere versie zal uiteraard minder vermogen hebben, een stuk kleiner zijn en geen stroomverdeler hebben.
Wat zijn de voordelen van een wkk?
- Wooncomplexen worden duurzamer.
- Ongeveer 30% minder CO2-uitstoot.
- Geen aanpassing aan de installatie in de woning.
- Aantrekkelijke huurconstructie.
Een wkk in Tiel
In Tiel maken sinds 2018 zes appartementengebouwen van woningcorporatie SCW gebruik van een wkk. Cheappower4U en Feenstra hebben in ieder ketelhuis een installatie geplaatst met een elektrisch vermogen van 15KW en 30KW thermisch vermogen (warmte). Met dit project zijn in totaal 197 woningen een heel stuk duurzamer geworden: van Energielabel E naar Energielabel B. Iedere wkk heeft een hr-cv-ketel als back-up, die wordt ingeschakeld wanneer de installatie onvoldoende warmte levert. De restwarmte van de wkk zorgt in de woningen voor verwarming en warm tapwater. Voor de huurders in Tiel levert de wkk een directe energiebesparing op van zo’n 15%.
Poll