… en wat doet de overheid?
Duurzame energie in uw huis
Bijna allemaal verwarmen we onze woningen nog met een cv-ketel die aardgas verbrandt. Dat gaat de komende jaren veranderen, maar wie gaat het regelen? Is duurzame energie een taak voor de overheid? Of moeten we het zelf uitzoeken? Deze en andere praktische vragen over de energietransitie legden we voor aan het Bewonerspanel van Feenstra, een groep van ruim 3.000 bewoners die we regelmatig raadplegen om op de hoogte te blijven van wat u weet, wat u denkt en wat u wilt.
De rol van de gemeente is nog onbekend
Uiterlijk in 2021 moeten alle gemeenten in Nederland per wijk een plan hebben voor de toekomstige energievoorziening. Een heldere taak, die eigenaren van woningen én huurders duidelijkheid en houvast moet geven. Maar... de meeste bewoners weten helemaal niet dat hun gemeente die opdracht heeft gekregen. Maar liefst 70% van de deelnemers aan het bewonerspanel heeft geen idee dat ze uiterlijk over twee jaar uitsluitsel moeten krijgen over de energievoorziening in hun wijk en dus in hun eigen woning. De mensen die het wél weten, zijn daarover in de meeste gevallen niet door de gemeente op de hoogte gesteld, maar hebben hun informatie uit de media.
De gemeente komt met plannen. Goed idee?
Wat vinden we ervan, dat de gemeente die rol heeft gekregen? Daarover zijn de meningen verdeeld. Bijna de helft van de respondenten vindt het 'logisch' of zelfs 'de enige oplossing' dat de plannen bij de gemeente vandaan moeten komen. Maar er is ook een flinke groep die het 'niet slim' vindt. Eén op de drie ondervraagden denkt dat zijn of haar gemeente niet voldoende kennis heeft om zelfstandig over de energietransitie in de wijken te beslissen.
Willen we weten wat de gemeente van plan is?
Over de energietransitie in onze woningen denken we lang niet allemaal hetzelfde. Dat blijkt opnieuw wanneer de deelnemers aan het Bewonerspanel de vraag moeten beantwoorden of ze snel willen weten wat de oplossing voor hun wijk gaat worden. Nee, zegt 46% van de bewoners, we maken ons nergens druk over, we zien het wel! Maar een andere groep, die net zo groot is, wil het wél graag weten, zodat ze zich op de nieuwe situatie kunnen voorbereiden.
Betekent dit dat zo ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking helemaal geen belangstelling heeft voor de toekomst zonder aardgas? Nee! Want als er straks beslissingen gaan vallen, willen we daar natuurlijk wél iets over te zeggen hebben. Maar liefst 69% van de panelleden begrijpt dat de toekomstige energievoorziening in onze wijken een grote impact heeft en wil dus kunnen meepraten over wat er precies gaat gebeuren.
Weten we zélf hoe het verder moet?
In de komende dertig jaar zullen we in ons land stap voor stap van het aardgas af moeten. Maar hoe moet het dan verder? Hebben de doorsnee-bewoners van een huis in Nederland enig idee wat de mogelijkheden zijn om in onze aardgasloze woning te koken, te douchen en de woonkamer een beetje warm te krijgen? Eigenlijk niet. Niet minder dan 70% van het Bewonerspanel weet niet welke alternatieven voor aardgas er zijn om hun wijk straks van energie te voorzien. Slechts 28% van de ondervraagden zegt daar wél ideeën over te hebben. Voor 2% is het probleem niet meer aan de orde; zij zijn al van het aardgas af.
Uit de groep bewoners die heeft nagedacht over duurzame oplossingen voor hun wijk komen diverse suggesties. De meeste mensen denken dat ze zelf maatregelen zullen moeten nemen, bijvoorbeeld in de vorm van een warmtepomp, een zonneboiler of zonnepanelen. Ook een warmtenet (stadswarmte), waterstof en een collectieve warmtepomp voor de wijk of de straat worden veel genoemd.
Wie gaat het regelen ...
Duurzame energie in iedere woning. Hoe lang het precies gaat duren, weet niemand, maar dat we die kant op gaan, lijkt onvermijdelijk. Maar wie moet het dan gaan regelen? Als het aan het Bewonerspanel ligt, zal de overheid in ieder geval een grote rol gaan spelen. Bijna alle bewoners (87%) vinden dat de overheid in ieder geval 'tot aan de voordeur' moet zorgen dat we van duurzame energie gebruik kunnen maken. Eén op de drie respondenten vindt zelfs dat de overheid álles moet regelen.
... en wie gaat het betalen?
Als het op de rekening aankomt, denken we er ongeveer net zo over. Niet minder dan 90% van de deelnemers is van mening dat de overheid moet opdraaien voor de kosten van de infrastructuur. De installatie in onze woning moeten we vervolgens zelf betalen, vindt een kleine meerderheid van die groep.
Stevige meningen
"Het wordt ons door de strot geduwd!"
Bij ieder onderzoek van Feenstra krijgt het Bewonerspanel naast een aantal vragen de ruimte voor opmerkingen, vragen, suggesties en aanvullingen. De bewoners die van die mogelijkheid gebruik maken, laten vaak stevige meningen horen. Bijvoorbeeld over de manier waarop de overheid informatie geeft over de energietransitie:
"Ik vind het een schande dat de gemeente mij pas in 2021 gaat informeren."
"We moeten met z'n allen zo snel mogelijk over op duurzaam. Ik heb al wat maatregelen genomen, nu moet de gemeente naar ons toe komen."
En over de kosten natuurlijk:
"Wij willen best verduurzamen, maar het wordt niet door Sinterklaas betaald."
"Ik werk alleen aan de energietransitie mee als het budgetneutraal gebeurt. Ik heb nu het idee dat het door mijn strot geduwd wordt."
Niet iedereen is overtuigd van het nut en de noodzaak van duurzame energie:
"Gas is schoner en betrouwbaarder dan alle andere energievormen."
"Gaan we van het gas af? Dat wil ik eerst nog wel eens zien."
Maar er zijn ook bewoners die wél inzien waarom verduurzaming nodig is en daar kritisch of juist enthousiast over willen meedenken:
"Ik denk dat we wel op zonnepanelen en een warmtepomp uitkomen, maar we moeten éérst isoleren. Dat zou prachtig met een collectief project vanuit de gemeente kunnen."
"Ik werk graag mee aan een beter milieu. Maar is Nederland niet een beetje te klein om dat voor elkaar te krijgen?"
Jo Huisman (66) heeft twijfels over de energietransitie
"Ik kom niet onder een paddenstoel vandaan."
Jo Huisman woont in Bemmel en is lid van het bewonerspanel van Feenstra. Uiteraard deed hij mee aan de enquête over de rol van de overheid bij de energietransitie. Op verzoek van Zorgeloos Wonen legt Jo uit waarom hij kritisch is over de energietransitie.
Hoe kijkt u tegen het Klimaatakkoord en de energietransitie aan?
"List en bedrog!"
Wat zegt u?
"List en bedrog.
Legt u eens uit...
"Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. Ik kom niet onder een paddenstoel vandaan. Maar ik heb wel het idee dat het door linkse lobbyisten allemaal een beetje wordt opgeklopt. De mensen die bezig zijn met het Klimaatakkoord zijn behoorlijk hypocriet, als je het mij vraagt."
Heeft u plannen om uw huis te gaan verduurzamen?
"Ik woon in een vrijstaand huis, dat ik in 1987 heb laten bouwen. De vloeren, de muren en het dak zijn geïsoleerd en ik heb dubbel glas. Maar ik heb geen zonnepanelen, daar wacht ik nog mee. Ik heb het gevoel dat het allemaal een beetje stilstaat. Ik had verwacht dat de zonnepanelen al lang veel kleiner zouden zijn en meer zouden opbrengen. Mijn huis is vrij groot en ik heb geen vloerverwarming. Ik lees wel eens dingen van Eigen Huis en van Feenstra en dan denk ik dat mijn huis voor de warmtepomp niet geschikt is."
Wat vindt u ervan dat de gemeente met plannen moet komen voor duurzame warmte?
"Ik denk dat er te weinig deskundigheid is. Ik heb mijn leven lang met gemeenten gewerkt. Zal ik u eens wat vertellen? Ik vind het knap dat ik het zo lang heb volgehouden! Ambtenaren hebben niet in de gaten dat ze dienstbaar moeten zijn. Als ik contact zoek met iemand bij de gemeente, hoor ik eerst dat hij met verlof is, een week later is hij ziek en nog een week later is hij op cursus. Dan denk ik: hou's op joh. Nee, ik heb er niet zo'n hoge pet van op, van het ambtenarenkorps. Ik denk wel dat er hier in Bemmel gewerkt wordt aan plannen voor de toekomst, maar ik vraag me af of daarbij het algemeen belang wel vooropstaat."
Wat zou de beste oplossing zijn voor de warmtevoorziening in uw wijk?
"In centrale oplossingen geloof ik niet. Ik woon in de buurt van Nijmegen en daar zijn wijken gebouwd zonder gasaansluiting. Die mensen daar betalen zich straks scheel omdat alles in handen is van één stroomleverancier. Ik ben dus voor individuele oplossingen, want ik wil keuzes hebben. Maar hoe ik het in mijn huis moet gaan doen, weet ik nog niet. Het gaat in ieder geval veel geld kosten."
En wie krijgt de rekening?
"Ik zal het zelf moeten betalen, maar krijg ik te maken met een stukje onbetrouwbaarheid van de regering. Er zijn al heel wat mensen die hebben geïnvesteerd en dan later op de een of andere manier bedrogen uitkomen. Met die doelstellingen voor 2030 en 2050 willen we het beste jongetje van de klas zijn, maar die CO2-uitstoot houdt niet op bij de Duitse grens, hè. Ik zit nu in Italië en daar kijken ze helemáál nergens naar. Iedereen rijdt hier in diesels en er ligt geen zonnecollector op het dak!"
Vindt u het Klimaatakkoord realistisch?
"Nee, die doelstellingen zijn niet haalbaar. Daarom neem ik ook nog even geen maatregelen in mijn eigen huis. Ik wacht af tot er iets beters komt. Eerst zien, dan geloven. Als ik een Mercedes koop, hoef ik ook nooit als eerste het nieuwste type geleverd te hebben. Ik kijk het eerst een jaar aan, tot de kinderziektes eruit zijn. Ik ben geen trendsetter, laat ik het zo maar zeggen."