Wie kan de gasrekening nog betalen?
De aardgasprijs is hoog. Een energiemarkt-expert legt uit waarom de prijs zo hard is gestegen en wat we van de toekomst kunnen verwachten.
De afgelopen tijd braken energieprijzen het ene record na het andere. Vooral het aardgas dreigt onbetaalbaar te worden. Rick Marsman, energiemarkt-expert van Vattenfall, vertelt waar die prijsstijgingen vandaan komen en wat we in de toekomst kunnen verwachten. Ook in dit artikel: wat doet de overheid om de pijn in uw portemonnee te verzachten en wat kunt u zelf doen?
De energiemarkt
Op de grootzakelijke markt kopen de grootverbruikers van energie en de belangrijke energieleveranciers grote hoeveelheden gas en elektriciteit. De prijs die zij daarvoor betalen is uiteindelijk bepalend voor de prijs die u per kWh stroom en per m3 gas op uw energierekening terugvindt. Rick Marsman volgt namens Vattenfall de grootzakelijke energiemarkt op de voet.
Wanneer zijn de gasprijzen zo hard gaan stijgen?
‘In oktober en december 2021 hebben we twee flinke pieken gezien in de prijs van aardgas. De eerste piek werd veroorzaakt doordat Rusland relatief weinig gas leverde. In november ging Rusland meer gas leveren en daalde de prijs weer wat. In december kwam er een tweede piek omdat we op dat moment nog rekening hielden met een koude winter in West-Europa. Als het hier flink gaat vriezen, neemt de vraag naar gas toe en stijgt de prijs. De strenge winter bleef uit en de gasprijs ging weer omlaag. Eind februari 2022 begon de oorlog in Oekraïne. De onzekerheid over de Russische gasleveringen zorgde toen voor nieuwe recordprijzen.’
Welke rol speelt vloeibaar gas?
‘Lng speelt een aanzienlijke rol, maar de capaciteit is beperkt. Als de aanvoer van Russisch gas wegvalt, kunnen we dat niet opvangen met lng. Daarvoor zijn eerst flinke investeringen nodig in nieuwe en grotere terminals. Dat is niet binnen één of twee jaar te realiseren.’
Wat is lng?
Liquid natural gas (lng) is vloeibaar aardgas. Het wordt geproduceerd in fabrieken, die meestal dichtbij de plaats staan waar het aardgas uit de grond wordt gehaald. Lng wordt vooral geproduceerd in de Verenigde Staten en het Midden-Oosten. Van daaruit vervoeren speciale schepen het vloeibare gas naar terminals in Europa. Daar wordt lng weer omgezet in gas en via pijpleidingen naar het land van bestemming vervoerd. Liquid natural gas heeft dezelfde mogelijkheden als aardgas, maar de productie is duurder en kost meer energie.
Zijn we in Europa echt afhankelijk van het Russische gas?
‘Op korte termijn kunnen we niet zonder. Als Rusland geen gas meer levert, kunnen we in de zomer onze voorraden niet aanvullen. Dat zou betekenen dat de prijzen nog verder stijgen. Krijgen we volgend jaar een strenge winter, dan is het niet ondenkbaar dat we met een gastekort te maken krijgen.’
Kunnen we dat probleem oplossen met Gronings gas?
‘Op Europees niveau niet. In de winter van 2021-2022 was nog zo’n 40% van het in Europa gebruikte gas afkomstig uit Rusland. De capaciteit van de Groningse gasvelden is onvoldoende om dat te compenseren.’
Kunnen we het Groningse gas alléén voor Nederland produceren?
‘Nee, dat kan niet. De pijpleidingen zijn allemaal met elkaar verbonden en het is een vrije markt. We kunnen niet bij de grens de kraan dichtdraaien.’
Is de hoge gasprijs goed voor de energietransitie?
‘Die kans bestaat zeker. Het is goed mogelijk dat de productie van duurzame energie een extra boost krijgt, maar dat levert ook een paar forse uitdagingen op, want het elektriciteitsnet heeft nu al moeite om de stroom te verwerken. Bovendien kost het tijd om wind- en zonneparken te bouwen.’
Wat zou er moeten gebeuren om de gasprijzen weer te laten dalen?
‘Het belangrijkste dat we nodig hebben is rust. Als de spanningen tussen Rusland en Oekraïne afnemen, gaat de onzekerheid over de aanvoer van Russisch gas een minder grote rol spelen. Dat zullen we waarschijnlijk ook aan de energieprijzen zien; die zullen weer gaan dalen.’
Blijft de gasprijs de komende jaren stijgen?
‘Het is gevaarlijk om daar voorspellingen over te doen.’
Bron: Vattenfall - Het aardgas dat we in Europa verbruiken, is afkomstig uit veel verschillende landen. Deze afbeelding laat de verhoudingen in 2021 (vóór de oorlog in Oekraïne) zien.
Wat doet de overheid aan de hoge gasprijs?
Het kabinet heeft een aantal maatregelen aangekondigd om de kosten van energie minder hard te laten stijgen. Een flink deel van uw energierekening bestaat uit belastingen. Die belastingen worden verlaagd. Voor een woning met een gemiddeld energieverbruik* levert de lagere energiebelasting in 2022 een meevaller op van zo’n € 565,-. Huishoudens met een inkomen rond het sociaal minimum krijgen bovendien een eenmalige energietoeslag van ca. € 1.300,-. Daar komt eind van 2022 voor álle huishoudens nog een korting van € 190,- op de energierekening bij. Die korting wordt uitgekeerd in november én in december. In het najaar van 2022 heeft de regering ook plannen bekendgemaakt voor een maximumprijs (een ‘prijsplafond’) voor elektriciteit en gas. Volgens die plannen gaat een huishouden voor de eerste 1200 m3 gas en de eerste 2900 kWh elektriciteit per jaar een maximumprijs betalen. Voor gas is dat maximum vastgesteld op € 1,45 per m3, voor elektriciteit op € 0,40 per kWh. Verbruikt een huishouden méér, dan geldt daarvoor de (hogere) marktprijs. De hier genoemde bedragen en verbruikshoeveelheden zijn voorlopig; de politiek moet er nog een definitieve beslissing over nemen.
*Volgens Rijksoverheid.nl verbruikt het gemiddelde huishouden in Nederland 1.170 m3 gas en 2.384 kWh elektriciteit.
Wat kunt u zelf doen om uw energierekening te verlagen?
Met name de hoge gasprijs drukt voor veel huishoudens zwaar op de energierekening. De cv-ketel verbruikt in de meeste huizen vooral veel aardgas bij het verwarmen van de woning. Het is dan ook héél effectief om de thermostaat een graadje lager te zetten. En in combinatie met een dikke trui en warme sokken misschien wel twee of drie graden lager… Uiteraard is dit óók een goed moment om weer eens serieus na te denken over een andere manier om uw huis te verwarmen. Daarnaast zijn er tal van slimme maatregelen in huis mogelijk, waarmee u uw energieverbruik direct flink kunt terugdringen.
Poll